Thiếu nguồn nhân lực có chất lượng
Phát biểu tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy khẳng định, nhân lực du lịch là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng dịch vụ, khả năng cạnh tranh và sự phát triển bền vững của ngành. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực du lịch chính là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ cho du lịch Việt Nam, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Đây cũng là vấn đề đặt ra trong việc xây dựng thương hiệu sản phẩm du lịch Việt Nam một cách bền vững.
Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy cho rằng, việc đào tạo và sử dụng lao động du lịch ở Việt Nam thiếu đồng bộ, thiếu hệ thống, chưa đạt chuẩn; đào tạo nhân lực du lịch không theo nhu cầu xã hội dẫn đến nguồn nhân lực được đào tạo ra bị lệch hướng, thiếu nhân sự cấp cao mà chủ yếu hành nghề cơ bản (đầu bếp, pha chế...). Điều này dẫn đến doanh nghiệp tuyển dụng nhân lực tốt nghiệp từ các trường đại học, cao đẳng phải đào tạo lại theo các tiêu chuẩn riêng của hệ thống. “So với các nước trong khu vực, chất lượng dịch vụ du lịch Việt Nam vẫn còn hạn chế. Điều này tác động lớn đến việc tạo ra sản phẩm du lịch có sức cạnh tranh cao. Trong bối cảnh thỏa thuận MRA- TP cho phép dịch chuyển lao động du lịch có tay nghề thuộc khối ASEAN, người làm du lịch nước ngoài có thể tràn vào Việt Nam khiến người làm du lịch Việt Nam có nguy cơ mất việc ngay trên sân nhà nếu không nâng cao năng lực chuyên môn và thái độ làm việc” - Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy cảnh báo.
Theo Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam, đến nay, cả nước có 195 cơ sở đào tạo du lịch, mỗi năm cung cấp khoảng 20.000 sinh viên, học viên tốt nghiệp, trong đó có khoảng 1.800 sinh viên đại học, cao đẳng chuyên nghiệp. Tuy nhiên, theo Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam - GS.TS Đào Mạnh Hùng, chất lượng, năng suất lao động trong ngành Du lịch và khách sạn tại Việt Nam còn thấp. Năng suất lao động tại khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 so với Singapore, 1/10 so với Nhật Bản và 1/5 so với Malaysia. “Lao động ngành Du lịch có nguy cơ bị cạnh tranh việc làm ngay tại Việt Nam bởi nhân lực từ các nước trong ASEAN như Thái Lan, Philippines và Malaysia...” - GS.TS Đào Mạnh Hùng chia sẻ.
PGS.TS Dương Đức Thắng - Trưởng khoa Du lịch Đại học Công nghệ Đông Á cho rằng, công tác đào tạo theo phương thức truyền thống hiện không còn phù hợp với tiêu chuẩn, đòi hỏi ngày càng cao của ngành Du lịch. “Nhân lực du lịch hiện nay không chỉ phải thông thạo ngoại ngữ mà còn phải sử dụng tốt công nghệ, các kỹ năng xây dựng sản phẩm theo tiêu chuẩn chất lượng cao. Trong khi đó, nhiều sinh viên được đào tạo tại các khoa du lịch khi ra trường thậm chí không cạnh tranh được với những sinh viên học ngoại ngữ do yếu kỹ năng giao tiếp với người nước ngoài. Đây là thực tế đáng buồn!” - PGS.TS Dương Đức Thắng chỉ rõ thực tế.
Xây dựng tiêu chí nhân lực chuẩn quốc tế
Tại Hội thảo, các đại biểu đến từ nhiều cơ sở đào tạo du lịch trong nước và quốc tế đã thảo luận, chia sẻkinh nghiệm và đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo du lịch Việt Nam theo chuẩn quốc tế, hiện thực hóa mục tiêu đưa du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Theo GS.TS Đào Mạnh Hùng, cơ quan quản lý nhà nước cần nhanh chóng thống nhất, đưa ra chương trình chung cho các cơ sở đào tạo với tiêu chí bám sát tiêu chuẩn kỹ năng nghề, tăng cường tỷ lệ thực hành, ngoại ngữ, tin học. Thí điểm đào tạo một số ngành nghề bằng tiếng Anh; tăng cường hơn nữa việc hợp tác quốc tế trong đào tạo. Cần xây dựng mối liên hệ có trách nhiệm giữa các cơ sở đào tạo và các doanh nghiệp du lịch. Trên cơ sở nhu cầu việc làm, đơn đặt hàng từ doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo cần xây dựng chỉ tiêu, tiêu chí đào tạo phù hợp. Các doanh nghiệp cũng cần tạo điều kiện cho sinh viên thực hành tại cơ sở của mình, từ đó triển khai việc kiểm tra, tuyển dụng nhân viên sau khóa học.
Giám đốc Phát triển chiến lược Đông Nam Á - Trường Quản lý Kinh doanh và Khách sạn BHMS - ông Urs Eberhardt nhận định, môi trường làm việc là yếu tố quan trọng hàng đầu thu hút nguồn nhân lực tài năng. Nguồn nhân lực trẻ luôn năng động và đầy sáng tạo, luôn muốn được thử sức trong môi trường đầy thách thức. Nguồn nhân lực trẻ cũng luôn đề cao việc được công nhận. Vì thế, môi trường làm việc phải đủ hấp dẫn, mang đến cho người lao động sự công nhận xứng đáng mới có thể thu hút nhân tài. “Hiện nay, du lịch thế giới đang vận dụng mạnh mẽ những tiến bộ của công nghệ vào mọi hoạt động để mang đến những trải nghiệm mới cho khách hàng. Vì thế, nhân sự làm việc trong ngành phải luôn học hỏi, tận dụng tối ưu những lợi ích của công nghệ và rèn luyện kỹ năng thích ứng linh hoạt với những xu hướng mới nhất của ngành” - ông Urs Eberhardt nhấn mạnh.
PGS.TS Phạm Hồng Long - Trưởng khoa Du lịch Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, Việt Nam có 3 xu hướng đào tạo, đó là thực hành, nghiên cứu quản lý, hoặc kết hợp 2 hình thức này. “Hiện nay, chưa có chuẩn mực, tiêu chí về đào tạo chuẩn quốc tế. Đó là cái khó để các trường xây dựng mô hình đào tạo phù hợp” - PGS.TS Phạm Hồng Long nhận định. Tuy nhiên, theo PGS.TS Phạm Hồng Long, các trường có thể tuân thủ các quy định về kiểm định đào tạo quốc tế với chuẩn mực như mạng lưới các trường đại học ở châu Á, châu Âu. Chỉ cần có khoảng 20-25% sinh viên tốt nghiệp gắn với nghề, thật sự yêu nghề thì sẽ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực theo tiêu chuẩn quốc tế. Các cơ quan quản lý cũng cần định hướng nghề du lịch theo tiêu chuẩn cụ thể, để các trường xây dựng mô hình đào tạo đạt chất lượng.
TS. Nguyễn Văn Lưu, nguyên cán bộ Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho rằng, cần cơ cấu lại mạng lưới phát triển nguồn nhân lực, nhất là cơ sở giáo dục du lịch; đa dạng hóa các cơ sở phát triển nguồn nhân lực du lịch Việt Nam. ThS. Nguyễn Thị Hồng Thanh - Trường Cao đẳng Du lịch Nha Trang cho rằng cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong các trường đào tạo nghề du lịch tại Việt Nam; chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng giảng dạy, ứng dụng công nghệ; tăng cường kết nối hơn nữa giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp.
“Sau đại dịch COVID-19, ngành Du lịch Việt Nam đang phải đối mặt thực trạng thiếu trầm trọng nhân lực du lịch, đòi hỏi phải có chính sách thu hút trở lại người lao động và có giải pháp đào tạo lại, đào tạo mới. Các cơ sở đào tạo cần có giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo, trước hết cần xây dựng một chương trình đào tạo đáp ứng chuẩn quốc tế trong ngành du lịch” - Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy nhấn mạnh.
Tuấn Sơn